Hondengedrag verklaard – Stress

Vandaag bespreken we het fenomeen Stress in relatie tot honden en hondengedrag op het blog. Lees snel verder!

Heel simpel gezegd, is stress een verandering in het chemische en fysiologische evenwicht. Deze verandering kan worden veroorzaakt door fysieke of emotionele factoren. Simpel, maar niet erg duidelijk zo natuurlijk! We gaan er daarom wat dieper op in.

Als er iets gebeurd met een dier of in zijn omgeving, en het wordt opgemerkt door het dier, noemen we dat een prikkel. De prikkel komt binnen, hierop volgt een emotionele of fysieke reactie. Deze veroorzaakt vervolgens de stressreactie, en daarop volgt dan weer voor ons waarneembaar gedrag.

Vaak lees ik bij filmpjes die nietsvermoedende trotse baasjes in facebookgroepen zetten ‘Oh, maar dat komt door stress, je hond is gestresst!’. Hierna voelen de baasjes in kwestie zich meestal ofwel verdrietig, ofwel boos. De lading van het woord ‘stress’ is nogal vervelend geworden, omdat we met z’n allen eigenlijk vooral naar de negatieve kanten van stress kijken. 

Positieve stress

Maar het is goed je als liefhebbend kersvers hondenbaasje te beseffen dat echt niet alle stress door nare factoren komt. Stress kan zowel positief als negatief zijn! Een hond die helemaal door het dolle is als het tienerbaasje uit school komt (‘Want die speelt altijd zo leuk met mij, yay!’) ervaart wel stress, maar dit is natuurlijk geen negatieve stress. Andere dingen die positieve stress kunnen veroorzaken, zijn bijvoorbeeld spel, training en de belofte van voer.

Negatieve stress

Natuurlijk treedt er ook stress op wanneer de hond dingen ervaart die hij spannend of zelfs eng vindt. Denk hierbij eens aan een bezoekje aan de dierenarts, alleen zijn, onbekende mensen of honden, en teveel drukte.

Maar stressloos door het leven gaan kan ook niet. We hebben een zekere hoeveelheid van met name de positieve stress nodig in ons leven, en honden ook. Het zet ons aan tot actie, het zorgt dat we overleven, maar het zorgt ook mede dat we genieten van ons leven!

We kunnen er natuurlijk wel alles aan doen om er zo goed mogelijk mee om te gaan. En om de gevolgen van stress zo minimaal mogelijk te houden. Daarover in een later blog meer.

We gaan eerst nog even wat dieper in op wat er nu eigenlijk precies gebeurt wanneer een dier stress ervaart. Zoals ik al zei moet er eerst iets voor gebeuren, de prikkel. Die wordt door de hersenen geregistreerd, en vervolgens komen daar een emotionele en fysieke reactie op en komen er stoffen vrij. 

Stresshormonen

De stoffen die vrij komen bij stress zijn:

• (Nor)adrenaline
• Testosteron
• Cortisol

Deze stoffen zetten het lichaam aan tot actie.

Met name cortisol blijft lang in het lichaam aanwezig, het duurt wel 5 tot 8 uur voordat de tijdens één stressrespons aangemaakte cortisol weer uit het lichaam verdwenen is. Als er binnen die tijd opnieuw iets gebeurd wat een stressrespons veroorzaakt in het lichaam, komt er opnieuw cortisol vrij. 

Zo stapelt de hoeveelheid van deze stoffen zich gedurende een stressvolle dag steeds verder op, totdat een limiet is bereikt, en ‘het emmertje overloopt’. Die spreekwoordelijke stressemmer is bij iedere hond anders. Een en ander is afhankelijk van verschillende factoren zoals ras en bloedlijnen (veel werklijnen zijn wat gevoeliger voor stress dan niet-werklijnen van hetzelfde ras), maar ieders emmertje kan overlopen. Als dat gebeurt, zien we daar uiteraard een reactie op in het gedrag van de hond. 

Een voorbeeld van de stressemmer

Een voorbeeld: ’s morgens vroeg gaan we de hond uit laten, en hij vindt andere honden best spannend. Op de hoek van de straat komen we een andere hond tegen (1). We steken over en lopen aan de andere kant van de straat verder. Na thuiskomst krijgt de hond eten (2), en een half uurtje later komt er visite (3). Zowel het eten krijgen als de komst van de visite zorgen voor positieve stress, maar het stressemmertje vult zich er wel mee natuurlijk. Nadat de visite weg is, laten we de hond eerst nog even uit, waarbij we drie andere honden tegen komen (4). Daarna gaan we naar training, en tijdens de training begint de hond als een dolle rondjes te rennen met een aangeknepen kontje (5). De stressemmer is overgelopen, de hond heeft een fiddle about (hierover later meer).

Op een andere, minder drukke dag zou de hond dan dus prima kunnen trainen, als er voorafgaand aan de training minder is gebeurd en de emmer dus minder vol zit.

Wat kunnen we hier nu precies mee, zul je misschien denken. In een later blog gaan we daar nog dieper op in, maar om te beginnen: geef je hond voldoende rust! Slaap zorgt ervoor dat het lichaam de vrijgekomen cortisol kan verwerken. Verder zou je ook regelmatig een snuffelwandeling zoals we die in een vorig blog besproken hebben kunnen ondernemen. De endorfine die daarbij vrijkomt helpt ook stressverlagend.